Prikkels, is jouw baby in balans, overgevoelig of ondergevoelig?
Wanneer je baby geboren wordt, krijgt hij of zij ineens met heel veel prikkels te maken. Prikkels komen vanuit de omgeving. Bijvoorbeeld stemgeluiden of de waterkoker. Maar ook prikkels vanuit zichzelf zoals honger en ongemak. Sommige kinderen zijn overgevoelig voor prikkels en andere ondergevoelig. De grootste groep is prima in balans. In deze blog vertel ik je wat je kan merken aan je kindje als hij of zij misschien over- of ondergevoelig is.
Wat gebeurt er met prikkels?
Prikkels worden waargenomen door verschillende zintuigen in je lijf. Sommige prikkels komen niet binnen en andere wel. Dat komt door een zogenaamde drempel. Als alle prikkels binnen zouden komen, zou je gek worden. Door deze drempel blijft je lijf in balans. Soms kan het zijn dat voor enkele prikkels de drempel lager is dan gemiddeld. Hierdoor komen de prikkels heel snel binnen. Er volgt al heel snel een reactie of het systeem kan uit balans raken. Het kan ook voorkomen dat de drempel juist verhoogd is. Dan zijn er meer prikkels nodig voordat het binnen komt. Wanneer het systeem niet goed in balans is, kunnen kinderen (al op jonge leeftijd) afwijkend gedrag laten zien. Ze kunnen bijvoorbeeld snel in paniek raken, erg stil zijn of passief overkomen. Vaak kan met een beetje hulp het systeem weer in balans gebracht worden.
Hoe komen prikkels binnen?
Prikkels komen binnen via zintuigen. Welke hebben we? De meest bekende zijn: zien, horen, geur- en smaak en tast ofwel voelen. Ook zijn er nog een aantal minder bekende, vaak zelfs onbewust. Namelijk het evenwichtsorgaan en het gevoel in je lijf bijvoorbeeld bij pijn en honger.
Jonge kinderen die problemen hebben in de prikkelverwerking, kunnen verschillend gedrag laten zien. Het gedrag is afhankelijk of de drempel bij jouw kindje hoog of laag is voor prikkels.
Waarom heeft jouw baby jouw hulp nodig?
Bij een pasgeboren baby heeft dit systeem tijd nodig om te wennen aan verschillende prikkels. Het kost tijd om goed in balans te komen. In de eerste 6 maanden heeft je baby jou nodig om zijn prikkelverwerking goed te ontwikkelen. Hoe dan? Dat ga ik je vertellen aan de hand van een voorbeeld.
Als een baby teveel prikkels krijgt, zal hij gaan huilen. Hij kan zichzelf nog niet goed troosten. Hierbij heeft hij jou nodig. Langzaam zal je baby leren hoe hij zichzelf kan kalmeren. Met jouw hulp ziet en voelt hij hoe dat moet. Door dit te oefenen leert een baby rustig worden nadat hij teveel prikkels heeft binnen gekregen.
Is jouw kindje snel overprikkeld?
Is jouw kindje juist gevoelig voor prikkels? Dan heeft hij een lage drempel. Bij weinig prikkels zal de drempel al bereikt worden. Je baby is snel ‘overprikkeld’. Je baby zal veel moeite hebben om zichzelf te reguleren. Zichzelf troosten is vaak erg moeilijk. Je baby is vaak huilerig en het kost moeite om hem weer tot rust te brengen. Jouw kindje heeft veel routine nodig. Je baby is vaak erg afhankelijk van jou. En juist jou heeft je kindje nodig om zichzelf te kunnen reguleren. Je bent vaak geneigd om je kindje veel rust te geven en dus weinig prikkels. Op korte termijn heeft dit goed effect. Maar op langere termijn is het belangrijk dat je kindje prikkels krijgt aangeboden worden. Dit moet alleen wel rustig en gedoseerd zijn.
Vermijdt jouw kindje prikkels?
Dan hebben we nog baby’s met een lage drempel, die prikkels vermijden. Jouw kindje zal teruggetrokken en verlegen overkomen. Hij laat vaak minder actief gedrag zien en zal sneller angstig zijn. Vaak wordt dit kindje ook wel ‘klittenband-baby’ genoemd. Omdat jouw kindje graag op schoot bij mama of papa zit. Hier voelt hij zich veilig. Deze kinderen zijn overgevoelig voor verandering en willen het graag op hun eigen manier. Deze kindjes komen soms ook moeilijker in ontwikkeling.
Wat gebeurt er als je kindje een hoge drempel heeft?
Er zijn baby’s met een hoge drempel. Zij hebben veel prikkels nodig. De baby komt rustig en tevreden over. Er is al snel een routine. Typerend is dat deze baby graag vaak vermaakt wil worden door jou als ouder. Hij neemt vaak weinig initiatief en komt niet snel in actie. Hierdoor kan je kindje zich trager ontwikkeling. Doordat de baby zo makkelijk is, ben je al snel geneigd om je kindje lekker rustig te laten liggen. Je geeft hem weinig prikkels en beland in een vicieuze cirkel. Door weinig prikkels aan te bieden en je kindje weinig te stimuleren ontwikkelt hij zich minder.
Is jouw kindje juist heel druk?
Er zijn ook baby’s met een hoge drempel die juist zelf actief op zoek gaan naar prikkels bij deze drempel. Hij gaat zelf op zoek naar verschillende prikkels. Deze baby zal juist druk overkomen, snel afgeleid zijn en overal bij willen zijn. Je kindje heeft geen tijd om moe te zijn en valt moeilijk in slaap. Hij kan helemaal opgaan in een activiteit en niet kunnen of willen stoppen. Vaak vraagt de baby veel aandacht van jou.
Wat als je jouw kindje moeilijk begrijpt?
Baby’s en jonge kinderen met een prikkelverwerkingsprobleem laten dus vaak afwijkend gedrag zien. Voor een professional kan dit al snel herkenbaar zijn. Als ouder kan dit gedrag ingewikkeld zijn. Het is moeilijk te begrijpen en je weet vaak niet hoe je ermee om moet gaan. Dat is helemaal niet gek, want dat ís ook heel lastig!
Tot slot
Elk kind is anders. Heb je het idee dat jouw kindje erg gevoelig is, extreem rustig of juist heel erg druk? Dan kan er een probleem in de prikkelverwerking zijn. Om jouw kindje hierin goed te helpen, moet je weten wat je het beste wel en niet moet doen. Wanneer is rust nodig en wanneer juist stimulatie. Met wat hulp aan jou als ouder, kan je jouw kindje enorm helpen. Als je eenmaal weet hoe je moet reageren en wat je wel en niet moet doen, kan je jouw kindje weer in balans brengen. Een kinderfysiotherapeut is een professional die hier in gespecialiseerd kan zijn. Wanneer je het idee hebt dat je kindje anders reageert dan verwacht, trek dan laagdrempelig bij een kinderfysiotherapeut (die daarin is geschoold) aan de bel. Zij zal door middel van een vragenlijst en onderzoek kijken hoe de prikkelverwerking verloopt. Met adviezen en begeleiding kan zij jou en je kindje helpen.
In één van mijn vorige blogs heb ik jullie verteld hoe leuk het is om met je baby te spelen en daarnaast dat dit ook erg nuttig is. Samen spelen stimuleert de ontwikkeling op verschillende gebieden. Zo ontwikkelt je baby zich op sociaal-emotioneel en motorisch vlak, in de spraak-taalontwikkeling, en ontwikkelen de hersenen zich verder. Lees dit blog ook.
Dit ben ik
Ik ben Annemarie van der Kraan, kinderfysiotherapeut bij (Kinder)Fyzie in Amersfoort. Na de opleiding fysiotherapie heb ik met veel plezier de opleiding kinderfysiotherapie gevolgd. Vooral kinderen van 0 tot 4 jaar vind ik een bijzondere en mooie leeftijdsgroep waarin je, samen met de ouders, de eerste stappen in hun motorische ontwikkeling volgt en hen daarin begeleidt. Met elkaar plezier hebben in bewegen is een mooi doel op welke leeftijd ook!
Website: www.fyzie.nl
