Rare gedachten bij een moeder. Ben je gek geworden of hoort het erbij?
Ze durft het niet. Ze houdt haar adem in als ze zijn kamer inloopt. Bang. Bang om te voelen. Bang om te denken. Maar vooral bang om gek te doen. Bang dat ze hem iets aandoet. Bang dat ze zijn leven verpest.
Ze denkt dat ze hem gaat onderduwen in het badje.
Ze denkt dat ze hem van de trap afgooit.
Ze denkt dat ze hem een veel te hete fles geeft.
Ze denkt dat ze hem achterlaat in het park.
Ze denkt dat ze hem uit het raam gooit of verwondt met het mesje waarmee ze dat appeltje schilt. Voor hem, haar hartje. Haar alles.
Ze denkt. Ze denkt dat ze gek wordt, ze denkt dat ze gek ís. Ze denkt vooral dat niemand zo denkt. Dat ze zeker niet kan vertellen aan anderen wat ze denkt – want goede moeders, denken zulke gekke dingen niet.
in deze blog neem ik je mee over het onderwerp gedachten. Wat doen ze, wat betekenen ze, wat kan je ermee en wanneer moet je hulp zoeken.
Waarom rare gedachten?
Enge, rare, opdringerige gedachten die plots in je opkomen. Je bent bang dat je iets raars roept in de bioscoop. In de auto denk je ‘wat als ik een ruk geef aan het stuur?’ Of in dat gesprek met je leidinggevende, denk je dat je dat glas water over haan heen kiepert. Onderzoek toont aan dat tachtig tot negentig procent van álle mensen, weleens last heeft van dit soort gedachten. Deze worden ook wel intrusieve gedachten of intrusies genoemd. Als mens zijn we zo geprogrammeerd, dat ons brein altijd voorrang geeft aan het scannen van gevaar – boven logisch en reflectief nadenken. We zijn gemaakt om te overleven! De ‘rare’, intrusieve gedachten ontstaan vanuit deze overleefstand. We realiseren ons welke gevolgen ons gedrag kán hebben en schrikken hiervan. Deze schrik zorgt dat we onze gedachten niet uitvoeren en dient dus als een soort bescherming. Door onze gedachten kunnen we ons veilig en sociaal gedragen.
Wat doet moederlijke verantwoordelijkheid?
Het moederschap maakt (ook) kwetsbaar. En dat is een understatement. Een zeer grote transitie in het leven van een vrouw, is moeder worden. Niets is meer wat het was, je bent jezelf niet meer. In letterlijke zin: je hormoonhuishouding is veranderd. Maar ook in psychologisch en sociaal opzicht is er veel anders dan voorheen. Je bent een moeder, verantwoordelijk voor leven. Dat raakt misschien wel jouw ‘essentie’: jouw hele wezen. Wanneer je je realiseert – bewust of onbewust – hoe verantwoordelijk je bent voor het leven dat uit jou is voorgekomen, richt jouw brein zich op het voorbestaan van dit leven. Niet gek dus dat je gedachten krijgt als: ‘als ik hem van de trap gooi, is hij dood’. In wezen klopt deze gedachte, maar deze gedachte waarschuwt je als het ware voor gevaar. Wanneer jij van de trap loopt, houdt je je kindje dus goed vast.
Gedachten onderdrukken
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat intrusieve gedachten niet zorgen voor het uitvoeren van deze gedachten. Je brein beschermt je met deze gedachten eigenlijk júist voor gevaar. Wanneer intrusieve gedachten met een lach worden gezien als een soort oprispingen van je brein die je waarschuwen en je goed (veilig) voor je kindje laten zorgen, is er helemaal niks aan de hand. Maar juist omdat we elkaar zo voorleven dat alles leuk moet zijn rondom moederschap, denken we dat deze gedachten ‘gek’ zijn. En dus praten we er niet over én onderdrukken we ze. Deze gedachten mogen er niet zijn! Want wat ben je voor moeder, als je je inbeeldt dat je je kindje smoort onder dat kussen? Een logische reactie op deze ongewenste gedachten die nare gevoelens vol angst oproepen, is dat we ze onderdrukken. We gaan ons best doen, er niet aan te denken. En waaraan denk jij nu, als ik je zeg dat je absoluut niet aan een roze olifant mag denken?
Je bent niet wat je denkt
Het niet mogen denken aan een roze olifant, maakt dat je aan niks anders kunt denken dan aan die verrekte roze olifant. Aan iets niet mogen denken zorgt ervoor dat we er juist aan denken! Zo wordt de eigenlijk beschermende gedachte die ervoor zorgt dat jij je kindje bijvoorbeeld goed vasthoudt op de trap, een nare gedachte waartegen je vecht. Een gedachte die er niet mag zijn. Ongewenst. Eng. Die jou laat voelen en geloven dat je een slechte moeder bent. Maar ben jij wat jij denkt? Klopt dat wel? En wat als je wat ruimte zou maken voor deze gedachten – en ze ziet voor dat wat ze zijn: gedachten. Oprispingen van je brein, gericht op jou beschermen tegen gevaar.
Gedachten die komen en gaan
Het toebewegen naar je gedachten en deze laten zijn voor wat ze zijn, komt voort uit het gedachtegoed van ACT – Acceptance en Commitment Therapie. Deze stroming in de cognitieve gedragstherapie gaat ervan uit dat het leven altijd ook ongewenste gevoelens geeft. Het vermijden hiervan werkt uitsluitend op korte termijn. Het lijkt dus ‘even’ te helpen als je je gedachten wegdrukt – bijvoorbeeld door afleiding te zoeken of te googelen naar je klachten. Op langere termijn houdt het je juist weg van een waardevol leven – waarin pijn ook onderdeel is van jouw hele ‘zijn’. Oefeningen vanuit ACT richten zich op het observeren van je gedachten: denk bijvoorbeeld dat je gedachten uit je douchekop komen. Ze zijn er, stromen als druppels langs je heen, verdwijnen in het afvoerputje. Of het zijn wolken die overdrijven. Schrijf je gedachten er op, op elke wolk ééntje. Kijk ernaar en zie ze overdrijven. En weer komen, en weer gaan…
Tot slot
Heb jij dusdanig last van je gedachten en geven ze je veel angst? Probeer je ze te onderdrukken? Voer je rituelen uit die je beschermen tegen je gedachten? Of check je voortdurend of je kindje veilig is? Dan is het goed om een professional te raadplegen. Iemand die jou kan helpen je gedachten, bijvoorbeeld met ACT, te zien voor wat het zijn. Zij kan je uitleg geven over het ontstaan van deze gedachten. ACT is niet gericht op het verminderen van gedachten, maar leert jou juist dat gedachten er gewoon (en ongewoon) zijn. Hiermee ontstaat er grappig genoeg ruimte als je alles mag denken.
Vergeet niet te denken dat je, ook met al jouw gedachten, een goed genoeg moeder bent. Wil je meer informatie over dit onderwerp en iets lezen dat jou zeker gaat helpen? Dan raad ik van harte het boek ‘Good moms have scary thoughts’ aan van Karen Kleiman.
Eerder schreef ik een blog over postpartum depressie. Lees deze ook om te lezen wat hierbij hoort en wanneer je hulp zoekt
Dit ben ik
Ik ben Evelien van Altena – van Kampen. Moeder van Lars (16), getrouwd én stiefmoeder van twee volwassen mannen. Ik werk als psychosociaal therapeut in mijn eigen praktijk ‘Over-je-PostPartum-Depressie’ met moeders die een postnatale depressie hebben en /of last hebben van angst en schaduwverdriet in het moederschap. Jaren geleden worstelde ik zelf met een postnatale depressie die achteraf gezien, ook voor veel persoonlijke ontwikkeling heeft gezorgd.
Website: www.over-je-postpartum-depressie.nl
