Vitamine K druppels, injectie of niks doen?
Binnenkort komt er een nieuwe keuze bij om op te nemen in het bevalplan. Geef je een vitamine K injectie aan je baby of niet? Standaard wordt vitamine K aan baby’s toegediend in de vorm van druppels. De gezondheidsraad heeft er voor gekozen om het protocol aan te passen. Binnenkort zal er aan alle baby’s direct na de geboorte een injectie met vitamine K gegeven worden. Vitamine K is van levensbelang. Lees jezelf goed in over dit onderwerp. Ga er voor zitten om het hele artikel te lezen. Neem rustig de tijd voor je onderzoek. Voel daarna bij jezelf welke risico’s jij aanvaardbaar vindt. Hopelijk helpt dit artikel je in het maken van een keuze.
Wat is vitamine K?
Vitamine K is een vet oplosbare vitamine. Tevens is het de enige vitamine welke wij als volwassene zelf kunnen aanmaken. Dit proces gebeurt in onze darmen. Onze darmen zitten bomvol bacteriën. Al deze bacteriekolonies samen noemen we het microbioom. Een grote diversiteit van deze stammen is belangrijk om voldoende vitamine K aan te maken.
Daarnaast krijgen we ook vitamine K binnen door middel van voeding. Dit kan plantaardige voeding zijn en dierlijke voeding. Beide leveren verschillende vormen. De plantaardige bronnen leveren voornamelijk vitamine K1. Deze vind je bijvoorbeeld in groene bladgroenten. Vitamine K2 ontstaat in gefermenteerde producten en zijn vaker van dierlijke oorsprong. Denk aan yoghurt en harde kazen. Onze darmbacteriën maken deze tweede variant aan.
Hoe werkt het?
Vitamine K uit voeding wordt grotendeels opgenomen in de dunne darm. Voor de opname hebben we galzouten nodig. De galblaas geeft deze af wanneer je voeding tot je neemt. Daarna gaan de vitamines naar de lever. Vitamine K1 wordt daar omgezet. Vitamine K2 gaat vervolgens terug de bloedbaan in om daar zijn werk te doen.
Nu komen we bij een essentieel punt voor onze baby’s. Vitamine K is nodig bij de aanmaak van een aantal stollingsfactoren. Als je een wondje hebt, zijn het de stollingsfactoren welke helpen om het bloeden te stelpen. Zonder stollingsfactoren zou je blijven bloeden.
Waarom hebben baby's weinig vitamine K?
Wat is nu zo gek? Alle baby’s worden geboren met een zeer laag vitamine K gehalte. De placenta welke alle belangrijke voedingsstoffen doorgeeft aan je kindje, geeft nauwelijks vitamine K door. Colostrum, de eerste moedermelk bevat maar ene klein beetje. Maar borstvoeding in zijn geheel bevat heel weinig vitamine K vergeleken met de melk van andere zoogdieren.
Baby’s maken hun eerste twaalf weken na de geboorte ook zelf nog geen vitamine K aan. Dit komt omdat eerst het microbioom aangelegd moet worden om het te kunnen produceren.
Met deze kennis kunnen we ons afvragen of dit een fout is van de natuur. Zijn wij zo ver als mens geëvolueerd en is de rol van vitamine K daarin op alle fronten vergeten? Of is er een reden waarom baby’s met lage waarden geboren worden?
Voor wie is een tekort een probleem?
Een kleine aantal baby’s krijgt te maken met een Vitamine K deficiëntie bloeding (VKDB). Er zijn drie soorten VKDB’s: vroeg, klassiek en laat. Het toedienen richt zich op het voorkomen van de late VKDB. Een late VKDB is zeldzaam, maar heeft vaak een ernstig beloop. Bij een klein deel van de baby’s met een VKDB zal een bloeding in de hersenen voorkomen. In dat geval is de kans op overlijden 20%.
Baby’s welke een late VKDB krijgen hebben vaak een gezondheidsprobleem. Bijvoorbeeld een probleem aan de lever waar de stollingsfactoren aangemaakt worden. Ook kan het een probleem van de galblaas zijn. Zoals we al eerder bespraken, is gal nodig voor de opname van vitamine K in de darm. Tot slot zijn opname problemen in de darmen ook mogelijk, wanneer een kindje een aandoening aan de darmen heeft.
Waarom dit advies van de gezondheidsraad?
De gezondheidsraad baseert haar keuzes, voor het toedienen van vitamine K via een injectie, op een onderzoeksrapport uit 2017. In het rapport is er een schatting gemaakt van het VKDB’s per jaar in Nederland met cijfers uit 2015. In 2015 werden er 170.510 baby’s geboren. Het totaal aantal baby’s met een VKDB werd geschat op 5,8. Waarvan 1,8 met een hersenbloeding (bij een toediening van 1mg oraal en dagelijks 150 µg).
Welke baby's krijgen een injectie?
Baby’s welke kunstvoeding krijgen, hebben minder kans op een VKDB dan borst gevoede baby’s. Dit komt omdat er hoge hoeveelheden vitamine K toegevoegd zijn aan kunstvoeding. De gezondheidsraad adviseert een injectie voor alle baby’s, ongeacht het soort voeding dat zij zullen krijgen. Dit omdat zij menen dat vooraf vaak onbekend is welk soort voeding baby’s zullen ontvangen.
Is een vitamine K injectie beter?
De gezondheidsraad meent in het onderzoeksrapport uit 2017 dat wanneer de hele populatie baby’s in Nederland een injectie zou krijgen met vitamine K:
- Er nog 0,3 late VKDB’s voor zouden komen
- Er geen hersenbloedingen meer zouden voorkomen ten gevolge van een VKDB
In dit geval lijkt het geven van een injectie een significant verschil te maken. Echter… Er zitten wat haken en ogen aan de meegenomen cijfers. Zo zijn er voor de schattingen alle cijfers op één hoop gegooid. Deze cijfers zijn gebaseerd op andere landen, verschillende onderzoeksgroepen, verschillende onderzoeksmethoden en andere voorwaarden voor baby’s welke in de onderzoeksgroep meegenomen worden.
Denk aan het wel of niet meenemen van prematuur geboren baby’s. Zij hebben extra kans op een VKDB. Maar ook het wel of niet meenemen van de ouders die het vitamine K beleid weigerde. Ook ontbreekt er onderzoek naar de effectiviteit van de vitamine K injectie ten opzichte van de vitamine K druppels of het niet geven van vitamine K.
Zijn er alternatieven?
In Duitsland wordt er 3x 2 mg oraal (via de mond) gegeven. Deze toedieningsweg lijkt uit onderzoek even effectief als de injectie. Maar er zitten ook nadelen aan. Er moet op dag 1, dag 4 à 5 en na 4 à 5 weken een dosis vitamine K gegeven worden. Dit kan door de ouders makkelijk vergeten worden.
Van vitamine K druppels is onbekend hoe goed deze door je baby opgenomen worden. Dit is afhankelijk van de lever, darm en galblaasfunctie. Ook overgeven en diarree kunnen de opname verstoren.
Het UMC Utrecht kwam in 2021 met een mogelijk alternatief hiervoor. Namelijk voorverpakte vitamine K micellen. Deze vitamine K bevat hulpstoffen voor een goede opname, welke normaal in galzouten voorkomen. Zo kunnen ook baby’s met een verstoorde vetopname deze vorm van vitamine K goed opnemen.
Natuurlijke en synthetische vitamine K
Vitamine K uit een flesje of ampul is niet exact hetzelfde als de vitamine K welke we zelf in onze darmen aanmaken of uit onze voeding binnenkrijgen. Gaat het om natuurlijke of synthetische vitamine K? En welke effecten hebben de hulpstoffen?
Welk nadeel hebben druppels?
Van de druppels vitamine K hebben we al een nadeel gezien. Namelijk de mate van opname. Andere nadelen van de druppels zijn dat deze niet alleen pure vitamine K bevatten. De vitamine K is opgelost in olie. Sommige druppels bevatten ook nog andere toevoegingen.
De WHO adviseert baby’s tot zes maanden uitsluitend borstvoeding te geven voor de gezondheid van de darmen. Olie valt hier dus niet onder. Onduidelijk is het effect van vitamine K druppels op het microbioom en de darmontwikkeling.
Zijn er nadelen bij injectie?
De injectie wordt in de spier gegeven. Dit zorgt voor een langzame afgifte van vitamine K. Algemene bijwerkingen als kans op infectie van de ontstekingsplaats zijn mogelijk, maar heel klein. Ook zorgt de injectie voor een pijnprikkel en vervolgens een stressrespons. Uit de perinatale psychologie weten we over de effecten van geboortetrauma’s bij baby’s. Mogelijk geeft een injectie een soortgelijke onveilige prikkel af?
Met een injectie wordt er een grote hoeveelheid vitamine K gegeven. Waar wij normaal als mens over een hele dag kleine beetjes aanmaken in de darmen en dus gedoseerd vitamine K uit onze voeding binnen krijgen. We weten nog niet of dit nadelige effecten heeft op de langere termijn.
Nadelen injectie bij een premature baby
Bij premature baby’s onder de 2,5 kg is er een verhoogde kans op geelzucht na de injectie. Er is nooit verder onderzocht of er ook een verband bestaat tussen de hoeveelheid (niet premature) baby’s welke geelzucht ontwikkelen en het geven van vitamine K (in welke vorm dan ook).
Ook de injectie bestaat uit hulpstoffen, waaronder arachideolie. Dit is pindaolie. In het geval van een pinda allergie is het geven van arachideolie, zoals je kunt begrijpen, niet verstandig. Hoe zit het met de kans op een pinda allergie wanneer arachideolie geïnjecteerd wordt? Kan dit een allergie triggeren? Dit weten we (nog) niet.
Wat verhoogd de kans op VKDB?
Jaren terug bestond er de gedachte dat baby’s met een gecompliceerde geboorte, waarbij ingegrepen werd met bijvoorbeeld een vacuümpomp of keizersnede, meer kans hadden op een VKDB. Inmiddels weten we dat dit niet waar is. Ook baby’s welke thuis een zachte geboorte hadden, zonder enige ingreep, kunnen een VKDB krijgen.
Iets dat meer onderzoek verdient is het verbruik van bloedplaatjes in het lichaam van een baby. Bloedplaatjes zitten, net als rode- en witte bloedcellen, in ons bloed. In het geval van een bloeding zorgen zij voor de stolling. Het is niet bekend of een gemedicaliseerde geboorte de hoeveelheid bloedplaatjes uitputten. Denk hierbij aan de navelsteng niet uit laten kloppen, besnijdenis en nauwelijks borstvoeding ontvangen in de eerste uren na de geboorte.
Geen vitamine K? Let op deze symptomen.
Als je beslist om geen vitamine K te geven, dan is het verstandig om te weten op welke verschijnselen je extra alert dient te zijn. Ook wanneer er wel vitamine K gegeven is, dien je bij onderstaande verschijnselen een arts te raadplegen. Dit zijn de tekenen welke kunnen duiden op een vitamine K deficiëntie bloeding:
- Actieve bloeding. Bijvoorbeeld wanneer de navelstreng doorgeknipt is en deze blijft bloeden of na de hielprik
- Onverklaarbaar bloed in ontlasting, urine of braaksel
- Plotselinge blauwe plekken op de huid
- Afwijkingen aan de fontanellen
- Abnormale gedragsveranderingen (vermindert alert, bleek zien, overmatig voeding opgeven, meer dan normaal slapen of voeding weigeren)
- Let extra op bij baby’s welke antibiotica krijgen of wanneer er borstvoedingsproblemen zijn. Antibiotica heeft invloed op de vitamine K opname. Bij borstvoedingsproblemen kan een kindje minder borstvoeding en dus minder vitamine K tot zich nemen.
Tot slot
Zoals je kunt lezen zijn er nog veel kanttekeningen te plaatsen bij het geven van vitamine K. Tegelijkertijd wil je als ouder zijnde niet dat jouw kindje tot die 5,8 baby’s behoort welke een bloeding krijgt. De vitamine K injectie is niet verplicht, evenmin als het geven van de druppels. Informeer jezelf over het onderwerp. Weeg de voor- en nadelen af en voel welke risico’s jij aanvaardbaar vindt. Heb je vragen of twijfel je? Bespreek dit dan altijd met je verloskundige of arts.
Ben jij nog op zoek naar zo een uitgebreide voorbereiding waarbij je alles ontdekt over jullie natuurlijke behoeften, en hoe hierin voorzien kan worden? Misschien is het Bewust zwanger & Bevallen programma dan wel iets voor jou! Klik snel door naar Buurtmamas.nl/academie!
Dit ben ik
Hai, ik ben Angela! Mama van Kristo en Florence, getrouwd met Arno. De kracht van het menselijk lichaam vind ik enorm fascinerend. Verder ben ik nieuwsgierig en nooit uitgeleerd. Met mijn passie voor geboorte en gezondheid help ik vrouwen in de voorbereiding naar hun bewuste bevalling.
Website: denatuurlijkeouder.nl
